Nitelikli iş gücüne duyulan ihtiyacın arttığı bu dönemde, şirketler de çalışanlarını doğru seçebilmek adına birtakım adımlar atmıştır. Şirketler bünyesinde insan kaynakları birimlerinin kurulması bu amaç doğrultusundadır.
Şirket bünyesinde istihdam edilecek nitelikli iş gücünün seçilmesi ve değerlendirilmesi başta olmak üzere pek çok faaliyeti yürüten bu birim, şirketlerin uzun vadeli hedeflerine ulaşabilmeleri açısından önemli bir role sahiptir. Bir şirkete iş başvurusunda bulunan kişilere hem CV içerisinde hem de mülakat soruları içerisinde kariyer hedeflerine yönelik sorular yöneltilebilmektedir. Bu sorulara nasıl cevap verileceğine geçmeden önce kariyer hedefi nedir sorusuna cevap vermek gereklidir.
Kariyer Hedefi Nedir?
En basit tanımıyla kariyer hedefi kişinin çalışma hayatının ilerleyen dönemlerinde neler yapmak istediği ya da kendisini nerelerde gördüğüdür. Bireylerin kariyer hedefleri genellikle öznel nitelikli açıklamalardan meydana gelmektedir. Ancak şirketler açısından kariyer hedefinin amacı çok daha farklıdır.
Bir şirket, istihdam edeceği çalışanın kendisini belirli bir zaman dilimi sonrasında nerede gördüğü ile değil; şirkete sağlayacağı katkıların neler olabileceği kısmı ile ilgilenmektedir. Kişinin kendisi için belirlemiş olduğu kariyer hedeflerinin ulaşılabilir olması ve geçmişte kendisi için koymuş olduğu bazı hedeflere de ulaşmış olması önem arz etmektedir.
Kariyer Hedefi Soruları Nasıl Cevaplanır?
Şirketlerin ya da insan kaynaklarında görevli olan yöneticilerin kariyer hedefi sorusuna bekledikleri cevaplar ile iş başvurusu yapan kişilerin verecekleri cevaplar arasında farklılıklar vardır.
Daha önce de belirtildiği üzere şirketler, kişilerin kendilerini nerede gördükleri ile ya da ne yapmak istedikleri ile değil; şirketin beklentilerine ne kadar uygun olduklarıyla ve şirketin hedefleri ile kişinin hedeflerinin ne kadar uyuştuğu noktasına odaklanmaktadır. Bu yüzden de mülakatlarda ya da CV örneklerinde kariyer hedefleri ile ilgili soruları cevaplamak, bir nebze yapmacıklık gerektirmektedir.
Esasında bu alanda yetkin olan pek çok kişiye göre kariyer hedeflerinin neler olduğuna dair sorulacak bir soru tamamen yanlıştır. Bunun yerine kişinin geçmiş başarılarına odaklanmak ve bu başarılara ulaşmasında etkili olan yönlerini ortaya çıkarmak gibi bir yöntemin daha etkili olacağı iddia edilmektedir. Ancak yine de şirketlerin insan kaynakları birimlerinde bir kült olarak bu soru sorulmaktadır. Kariyer hedefi sorusuna cevap verirken sürekli gelişimin üzerinde durulması gereklidir. Yani “ben bu iş için uygunum, ama kendimi çeşitli yönlerden geliştirmeye devam ederek daha uygun hale geleceğim” mesajının verilmesi gereklidir. Bu cevabı genel olarak şu şekilde vermek mümkündür:
- “Benim kariyer hedefim, bir yandan şirketinizin kurumsal hedeflerine ulaşabilmesinin bir parçası olmak ve bunu yaparken de kendi kişisel gelişimimi devam ettirmek. Bu şirketin sahip olduğu deneyim ve kalite ile kişisel gelişimim açısından büyük avantajlar sağlayacağını düşünüyorum.”
Kişinin kariyer basamaklarını tırmanma konusunda da bazı beyanlarda bulunması önemlidir. Özellikle bazı şirketler, çalışanın 5 yıl ya da 10 yıl sonra kendini nerede gördüğüne dair bazı sorular yöneltmektedir. Bu sorulara cevap verirken de şirket odaklı olmaya dikkat edilmelidir. Zira bireyin kişisel gelişim ve kariyer hedeflerinin, şirketten bağımsız olarak yanıtlanmasının şirket açısından herhangi bir değeri söz konusu değildir. Bu tür bir soruya cevap verirken “şirkete daha iyi pozisyonlarda hizmet etmek” amacına ulaşılmaya çalışıldığı belirtilmelidir. Yani kişinin kariyerinde yükselmesinin temel amaçlarından biri olarak, şirkete daha faydalı olabilme isteği dile getirilmelidir.
Elbette bir çalışanın amacı, şirketten ziyade kendisi için daha iyi imkanlar yaratmak ve daha sağlam pozisyonlar elde edebilmektir. Ancak şirkete doğrudan bu şekilde açıklama yapılması, mülakatın seyrini değiştirebilir. Bu soruya verilebilecek cevabı da şu şekilde ifade etmek mümkündür:
- “Eğer kabul edilirsem şirketinizin sunmuş olduğu olanaklardan da yararlanarak kendimi daha fazla geliştirmek ve daha iyi pozisyonlara ulaşarak şirketinize daha faydalı olabilmek gibi bir amacım var. Bana bu imkânın tanınması halinde 5 yıl ya da 10 yıl sonra hem kendimi hem de şirketi daha iyi konumlara taşıyabileceğime inanıyorum.”
Şirketler tarafından yöneltilen kariyer hedefi sorularına yanıt verirken, kısa vadelilerden uzun vadelilere doğru hareket edilmesi gereklidir. Bilgilerin sistematik bir sıralama içerisinde verilmesi bile, bu mülakatı yapanların gözünde olumlu bir imajın sağlanmasına yardımcı olabilmektedir.
Kariyer sorularına doğru cevap verebilmenin en temel yollarından biri de şirketin ihtiyacını tam olarak tespit edebilmektir. Yani şirketin yayınlamış olduğu personel alım ilanında tam olarak ne istediğinin bilinmesi gereklidir. Bu konuda daha detaylı bilgi alabilmek için, başvuru esnasında insan kaynakları biriminden bilgi talep edilebilmesi mümkündür. Buradan alınacak yanıta göre, kariyer hedeflerine yönelik daha isabetli cevaplar oluşturabilme olanağı vardır. Ayrıca mülakat esnasında kişinin geçmiş başarılarından, sektör deneyimlerinden ve ödüllerinden söz etmesi de etkileyici bir yöntemdir. Daha önce farklı şirketlerde aynı pozisyonlarda çalışmış ve başarısını ispat etmiş olan kişilerin kabul görme olasılığı, deneyimsiz kişilere oranla her zaman daha yüksektir.
Kariyer Hedefi Sorularına Verilmemesi Gereken Cevaplar
Kariyer hedeflerinden söz edilirken düşülmemesi gereken bazı hatalar da mevcuttur. Kariyer sorularına verilecek yanlış cevaplar ya da “ben” odaklı cevaplar, şirket tarafından bireyin olumsuz değerlendirilmesine yol açabilmektedir.
Kariyer hedefi ile ilgili sorular yanıtlanırken düşülmemesi gereken hataların başında gelir düzeyini artırmak ya da daha yüksek maaşa sahip olmak gibi yanıtlar gelmektedir. Daha yüksek maaş alabilmek elbette her çalışanın en büyük hayallerinden biridir. Ancak bu hayalin mülakatlarda ya da CV örneklerinde dile getirilmesi, başvuru yapan kişinin reddedilmesine neden olabilir. Zira firmalar, kişinin hedeflerinden ziyade neden ona daha fazla maaş vermeleri gerektiğine odaklanmaktadır. Maaş ile ilgili konuların mülakat esnasında konuşulmaması daha doğru olacaktır.
Bununla birlikte dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da çok spesifik konuşmalar yapılmamasıdır. Birey, kendi hedeflerinden bahsederken nokta atışı ve değiştirilemez, kesin cümleler kurmamalıdır. Bu tür cümlelerin kurulması, konuşmanın ilerleyen kısımlarında esnekliğe ihtiyaç duyulması halinde çelişkili bir görünüm sergilenmesine neden olmaktadır. Mülakat esnasında bireyin kendi söyledikleri ile çelişkiye düşmesi, hanesine eksi puan yazılması anlamına gelmektedir.
Bireylere yöneltilen kariyer hedefi soruları karşısında düşülmemesi gereken hatalar arasında kendisinin ilgili pozisyon için en iyi ve en uygun kişi olduğunu iddia etmesi de önemli bir yere sahiptir. “Ben sahip olduğum yetenekler ile bu pozisyon için doğru kişiyim” anlamına gelebilecek cümlelerden kaçınılması gereklidir.
Yapılan mülakatın, zaten kişinin doğru seçim olup olmadığını belirlemek amacına yönelik olduğu unutulmamalıdır. Mülakat sırasında kişinin kendinden emin olmayan bir tavır sergilemesi de son derece dezavantajlı bir durumdur. Ayrıca başvuru yapan kişi “işe çok ihtiyacım olduğu için başvurdum, şirketinizin olanakları iyi olduğu için başvurdum, bu sektörde yer almak istediğim için başvurdum” gibi yanıtlardan da uzak durmalıdır. Konuşmaları ve hedefleri ile birey kendisinin diğer adaylardan bir farkı olduğunu ortaya koyabilmeli, mümkünse geçmiş deneyimleri ile de bunu desteklemelidir.
